कला साहित्यको उर्भर भूमी पथरी शनिश्चरे - Crazysaptahik.com

कला साहित्यको उर्भर भूमी पथरी शनिश्चरे

ईस्वर दुलाल
पथरी शनिश्चरे नगरपालिका पूर्वी नेपालको मोरङ जिल्लामा पर्ने कला र साहित्यको उर्भर भूमिको रूपमा परिचित छ । यो नगरपाकिला कला र साहित्यका क्षेत्रमा पनि आफ्नै विशिष्ट स्थान राख्छ। यहाँका विभिन्न सांस्कृतिक गतिविधिहरू र साहित्यिक सृजनाहरूले स्थानीय कला र संस्कृतिलाई जीवन्त राख्न मद्दत पु¥याएका छन ।

कलाः
पथरी शनिश्चरेमा थुप्रै कला सम्बन्धी गतिविधिहरू आयोजना गरिन्छन्, जसमा स्थानीय कलाकारहरूका चित्रकला, मूर्तिकला, हस्तकला, नाट्यककला र विभिन्न कलाहरु समावेश छन् । यहाँका विभिन्न कला प्रदर्शनीहरू र कार्यशालाहरूले कलाकारहरूलाई आफ्नो प्रतिभा प्रस्तुत गर्न र सिख्न अवसर प्रदान गर्छन् । दशक अगाडि नगर भित्र विभिन्न नाट्य समुहहरु सकृय थिए । जसले देश तथा विदेशमा ख्याती प्राप्त कलाकारहरु जन्माई सेको छ ।

तर पछिल्लो समय भने, नाट्य क्षेत्रमा शब्द थिएटर सकृयरुपमा अगाडि बढेको छ । २०७६ सालमा स्थापना भएको थिएटरले समाजको कुरीती, बिसंघती र दशक अगाडिको नेपाली समाजमा आधारित नाटकहरु मंञ्चन गरिरहेको छ । थिएटरका निर्देशक जिवन बराल हुन । बराल २०५२ सालदेखि नेपाली रंगमञ्चमा सक्रिय छन्। उनले गन्तव्य झापा र शिल्पी थिएटर काठमाडौंमा लामो समय काम गरेका छन् र विभिन्न भाषामा कचहरी नाटक, सडक नाटक, रेडियो नाटक, र स्टेज नाटकहरु निर्देशन तथा अभिनय गरेका छन् ।

उनले तयार पारेको नाटक विभिन्न फेस्टिबल तथा अवाडहरु मार्फत सम्मानित समेत भएका छन् । शब्द थिएटरले हाल नगर भित्र रहेका प्रतिभावान कलाहरुलाई अवसर तथा थप ग्यान दिदै आएको छ ।

त्यस्तै यस नगरपालिका चित्रकला, मूर्तिकलामा, हस्तकलामा कार्यक्रमहरु पनि संचालन हुने गरेका छन् ।

त्यस्तै नगर भित्रबाट हास्य टेली सिरियल दोबाटे, सामाजिक कथामा आधारित साथी सिरियलहरु प्रसारणमा छन् । यस क्षेत्रबाट विभिन्न सटमुभी, म्युजिक भिडियो, नेपाली कथानक चलचित्रहरुको र्निमाण समेत हुने गरेको छ ।

साहित्यः
साहित्यिक गतिविधिहरू पनि यहाँ सक्रिय रूपमा सञ्चालन गरिन्छन् । स्थानीय साहित्यिक समाजहरूले कविता, कथा, उपन्यास, निबन्ध, र नाटक लेखनमा संलग्न व्यक्तिहरूलाई प्रोत्साहन दिन्छन् । साहित्यिक प्रतियोगिता, कार्यशाला, र पुस्तक विमोचन जस्ता कार्यक्रमहरूले साहित्यप्रेमीहरूलाई एकजुट गर्ने काम गरेको छ ।

पथरी शनिश्चरेमा आयोजना गरिने कला र साहित्य सम्बन्धी गतिविधिहरूले यहाँको सांस्कृतिक धरोहरलाई संरक्षण गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ ।
हाल पथरी शनिश्चरेमा सहित्य सृजनालाई एकता बद्ध बनाउन कला सहित्य प्रवद्र्धन समितिले महत्व पूर्ण भूमिका खेलेको छ । जसले नगर भित्रका कला र साहित्य संगालोलाई प्रस्पोटन तथा अभ्यासका रुपमा कृयाकलापहरु गर्दै आएको छ ।

सोहि अनुरुप पथरीशनिश्चरे नगरपालिले कला साहित्य प्रवद्धन समिति मार्फत पनि नगर भित्रका कला साहित्यलाई उजागर गर्ने गरेको छ । वार्षिक रुपामा नगर भित्रको कला साहित्यलाई पहिचान गरि यसले त्यस्ता प्रतिभाहरुलाई उजागर गर्ने गरेको छ ।

पथरी शनिश्चरेमा कला र साहित्यको क्षेत्रमा विभिन्न चुनौतीहरू पनि छन् । यी चुनौतीहरू स्थानीय कलाकारहरू र साहित्यकारहरूलाई प्रोत्साहन गर्न र उनीहरूको सृजनशीलताको विकासमा अवरोध पु¥याउन सक्छन् । यहाँका केही प्रमुख चुनौतीहरू यस्ता छन्ः

१. आर्थिक समस्याः
स्थानीय कलाकारहरू र साहित्यकारहरूलाई आफ्नो सृजनात्मक कार्यलाई निरन्तरता दिन आर्थिक समस्या एउटा ठुलो चुनौती हो । पर्याप्त आर्थिक स्रोतको अभावले गर्दा उनीहरूले आफ्नो प्रतिभा प्रदर्शित गर्न र विकास गर्न कठिनाइ भोग्नु पर्छ ।

२. प्रोत्साहन र सहयोगको कमीः
कला र साहित्यका क्षेत्रमा संलग्न व्यक्तिहरूलाई प्रोत्साहन र सहयोगको कमी पनि एउटा चुनौती हो । स्थानीय सरकार र अन्य संघसंस्थाहरूले कलाकारहरू र साहित्यकारहरूको क्षमता विकासका लागि आवश्यक सहयोग प्रदान गर्न नसक्दा उनीहरूको उत्साहमा कमी आउन सक्छ ।

३. बजारको अभावः
स्थानीय सृजनात्मक कार्यहरूको लागि उचित बजारको अभाव पनि एउटा महत्त्वपूर्ण चुनौती हो । यसले गर्दा कलाकारहरू र साहित्यकारहरू आफ्नो सिर्जनाहरू बेच्न र प्रसार गर्न कठिनाइ हुदै आएको छ ।

४. प्रविधिको उपयोगमा कमीः
प्रविधिको विकाससँगै कला र साहित्यको क्षेत्रमा पनि नयाँ–नयाँ अवसरहरू आएका छन् । तर, प्रविधिको उपयोगमा कमी भएको कारणले यहाँका कलाकारहरू र साहित्यकारहरू विश्वव्यापी रूपमा आफ्नो सृजनाहरूलाई प्रस्तुत गर्न सक्षम हुँदैनन् ।

५. प्रशिक्षणको अभावः
कला र साहित्यका क्षेत्रमा व्यावसायिक प्रशिक्षणको अभाव पनि एउटा ठुलो चुनौती हो । पर्याप्त प्रशिक्षण नहुँदा नयाँ प्रतिभाहरूको विकासमा कठिनाइ हुन सक्छ ।

६. सांस्कृतिक अवरोधः
कहिलेकाहीं सांस्कृतिक अवरोधहरू पनि सृजनात्मक अभिव्यक्तिमा चुनौतीका रूपमा आउन सक्छन् । समाजमा प्रचलित परम्परागत सोच र मान्यताहरूले नयाँ विचारहरू र प्रयोगहरूलाई स्वीकार्न कठिनाइ गराउन सक्छन् ।

यी चुनौतीहरूलाई समाधान गर्न सकिएमा पथरी शनिश्चरेमा कला र साहित्यको क्षेत्रमा अझ धेरै प्रगति सम्भव हुनेछ । स्थानीय सरकार, संघसंस्था, र समाजले संयुक्त प्रयास गरेमा यी चुनौतीहरूको समाधान सम्भव छ ।

पथरी शनिश्चरेमा कला र साहित्यलाई प्रोत्साहन गरेर यहाँका कलाकारहरू र साहित्यकारहरूलाई अब्बल सावित गर्न सकिन्छ । यसका लागि केही महत्त्वपूर्ण उपायहरू अपनाउन सकिन्छः

१. आर्थिक सहयोगको व्यवस्थापनः
स्थानीय कलाकारहरू र साहित्यकारहरूलाई आर्थिक सहयोग प्रदान गर्नका लागि विभिन्न सरकारी तथा गैर–सरकारी संघसंस्थाहरूले अनुदान, छात्रवृत्ति, र अन्य सहयोगका कार्यक्रमहरू सञ्चालन गर्नुपर्छ । यसले उनीहरूलाई आफ्नो सृजनात्मक कार्यलाई निरन्तरता दिन र विकास गर्न मद्दत पु¥याउँछ।

२. कला र साहित्य महोत्सवहरूको आयोजनाः
पथरी शनिश्चरेमा नियमित रूपमा कला र साहित्य महोत्सवहरूको आयोजना गर्नुपर्छ । यसले स्थानीय कलाकारहरू र साहित्यकारहरूलाई आफ्नो सिर्जनाहरू प्रस्तुत गर्ने अवसर दिन्छ । साथै, यसले यहाँको कला र साहित्यलाई व्यापक प्रचारप्रसार गर्न मद्दत गर्छ ।

३. प्रशिक्षण कार्यक्रमहरूः
व्यावसायिक प्रशिक्षण कार्यक्रमहरू सञ्चालन गरेर स्थानीय प्रतिभाहरूलाई विभिन्न कला र साहित्य सम्बन्धी सीपहरूमा दक्ष बनाउनुपर्छ । यसका लागि विशेषज्ञहरूलाई आमन्त्रित गरेर कार्यशाला, सेमिनार, र प्रशिक्षण कार्यक्रमहरूको आयोजना गर्न सकिन्छ ।

४. प्रविधिको उपयोगः
प्रविधिको उपयोग गरेर स्थानीय कलाकारहरू र साहित्यकारहरूले आफ्नो सिर्जनाहरूलाई विश्वव्यापी रूपमा प्रस्तुत गर्न सक्छन् । यसका लागि डिजिटल प्लेटफर्महरू, सामाजिक सञ्जाल, र अनलाइन बजारहरूको उपयोग गर्न प्रोत्साहित गर्नुपर्छ ।

५. पुस्तकालय र वाचनालयको स्थापनाः
स्थानीय स्तरमा पुस्तकालय र वाचनालयहरूको स्थापना गरेर साहित्यप्रेमीहरूलाई अध्ययन र अनुसन्धानका लागि वातावरण उपलब्ध गराउनुपर्छ । यसले नयाँ पुस्तालाई साहित्यमा रुचि जगाउन मद्दत पु¥याउँछ ।

६. कला र साहित्यमा प्रतियोगिताहरूः
कला र साहित्यमा विभिन्न प्रतियोगिताहरू आयोजना गरेर स्थानीय प्रतिभाहरूलाई प्रोत्साहित गर्नसकिन्छ । यसले उनीहरूको सृजनात्मक क्षमतालाई उजागर गर्न मद्दत पु¥याउँछ र नयाँ प्रतिभाहरूको पहिचान गर्न सकिन्छ ।

७. समुदायमा जागरूकताः
कला र साहित्यको महत्त्वबारे समुदायमा जागरूकता फैलाउनुपर्छ । यसका लागि विभिन्न कार्यशाला, गोष्ठी, र संवाद कार्यक्रमहरूको आयोजना गरेर समुदायलाई कला र साहित्यको मूल्यबारे सचेत गराउन सकिन्छ ।

८. स्थानीय उत्पादनको प्रोत्साहन :
स्थानीय स्तरमा उत्पादन भएका कला सामग्रीहरू र साहित्यिक कृतिहरूको प्रोत्साहन गर्नुपर्छ । यसका लागि स्थानीय बजारहरूमा विशेष स्टलहरू राखेर वा अनलाइन प्लेटफर्महरू मार्फत बिक्रीको व्यवस्था गर्न सकिन्छ । अथवा प्रस्तुतीका लागि कला महोत्सवको आयोजना गरिनु पर्छ ।

यी उपायहरूको सफल कार्यान्वयनले पथरी शनिश्चरेमा कला र साहित्यको क्षेत्रमा उल्लेखनीय प्रगति सम्भव बनाउनेछ र यहाँका कलाकारहरू र साहित्यकारहरूलाई अब्बल सावित गर्नेछ ।

सम्बन्धित खवर